I Wprowadzenie
Ścieki przemysłowe stanowią istotne zagrożenie dla środowiska naturalnego, dlatego zagadnienia dotyczące regulacji prawnej gospodarki ściekowej są kluczowym elementem ochrony środowiska. W Polsce uregulowania dotyczące ścieków przemysłowych opierają się na przepisach krajowych oraz dyrektywach Unii Europejskiej, które określają standardy jakościowe i procedury postępowania
II Podstawy prawne
Główne przepisy regulujące problematykę ścieków przemysłowych zawarte są w następujących aktach prawnych:
- ustawa z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne –jest ona podstawowym aktem prawnym regulującym zarządzanie zasobami wodnymi oraz ściekami, w tym ściekami przemysłowymi. Określa m.in. zasady korzystania z wód, ochrony przed zanieczyszczeniami oraz zasady wydawania pozwoleń wodnoprawnych;
- ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska – reguluje kwestie związane z ochroną środowiska przed zanieczyszczeniami, w tym pochodzącymi ze ścieków przemysłowych. Wprowadza zasady zapobiegania, minimalizacji i kontroli zanieczyszczeń;
- ustawa z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków – reguluje zasady działalności przedsiębiorstw wodociągowo – kanalizacyjnych oraz kwestie związane z zapewnieniem ciągłości dostaw wody odpowiedniej jakości oraz niezwodnego odprowadzania i oczyszczania ścieków;
- ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach – reguluje m.in. obowiązki wytwórców ścieków przemysłowych gromadzących ścieki w zbiornikach bezodpływowych oraz zasady odbioru ścieków ze zbiorników bezodpływowych;
- rozporządzenie Ministra Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej z dnia 12 lipca 2019 r. w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego oraz warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu do wód lub do ziem ścieków, a także przy odprowadzaniu wód opadowych lub roztopowych do wód lub do urządzeń wodnych – określa ono rodzaje substancji szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego, powodujące zanieczyszczenie wód, warunki jakie należy spełnić przy wprowadzaniu do wód lub do ziem ścieków, w tym najwyższe dopuszczalne wartości substancji zanieczyszczających w tych ściekach;
- rozporządzenie Ministra Budownictwa z dnia 14 lipca 2006 r. w sprawie sposobu realizacji obowiązków dostawców ścieków przemysłowych oraz warunków wprowadzania ścieków do urządzeń kanalizacyjnych – określa ono dopuszczalne wartości wskaźników zanieczyszczeń w ściekach przemysłowych wprowadzanych do urządzeń kanalizacyjnych oraz sposób sprawowania kontroli ilości i jakości ścieków;
- rozporządzenie Ministra Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej z dnia 28 czerwca 2019 r. w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego, których wprowadzanie w ściekach przemysłowych do urządzeń kanalizacyjnych wymaga uzyskania pozwolenia wodnoprawnego;
- rozporządzeniu Ministra Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej z dnia 8 lipca 2019 r. w sprawie dopuszczalnych ilości substancji zanieczyszczających, które mogą być odprowadzane w ściekach przemysłowych.
III Definicja prawna ścieków przemysłowych
Za ścieki przemysłowe, zgodnie z regulacjami prawnymi, uważa się ścieki nie będące ściekami bytowymi albo wodami opadowymi lub roztopowymi, powstałe w związku z prowadzoną przez zakład działalnością handlową, przemysłową, składową, transportową lub usługową, a także będące ich mieszaniną ze ściekami innego podmiotu, odprowadzane urządzeniami kanalizacyjnymi tego zakładu. Jest to definicja ścieków sformułowana w art. 16 pkt 64) ustawy – Prawo wodne i powtórzona, w nieznacznie zmienionym brzmieniu, w art. 2 pkt 11 ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (w ustawie o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków ustawodawca doprecyzował, iż nie stanową ścieków przemysłowych wody opadowe lub roztopowe pochodzące z opadów atmosferycznych).
IV Zasady odprowadzania ścieków przemysłowych
Ścieki przemysłowe nie mogą być wprowadzane do środowiska w sposób dowolny, ponieważ ich spływ do ziem zagraża zanieczyszczeniem wód podziemnych i może powodować degradację gleby. Przepis art. 75 pkt 3) ustawy – Prawo wodne zakazuje wprowadzania do ziem ścieków zawierających substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego oraz jeżeli byłoby to sprzeczne z warunkami wynikającymi z istniejących form ochrony przyrody, stref ochrony zwierząt łownych albo ostoi utworzonych na podstawie przepisów ustawy o ochronie przyrody a także stref ochronnych ujęć wody oraz obszarów ochronnych zbiorników wód śródlądowych. Od powyższej zasady jest wyjątek: rozporządzenie Ministra Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego oraz warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu do wód lub do ziemi ścieków, a także przy odprowadzaniu wód opadowych lub roztopowych do wód lub do urządzeń wodnych, które w § 11 ust. 1 wskazuje, że do ziemi mogą być odprowadzane ścieki pochodzące ze stacji uzdatniania wody, ścieki przemysłowe biologicznie rozkładalne oraz ścieki oczyszczane w procesie odwróconej osmozy, jeśli w ściekach tych nie zostały przekroczone maksymalne dopuszczalne poziomy zanieczyszczeń określone w rozporządzeniu.
Natomiast jeśli ścieki przemysłowe nie zostały uznane za biologicznie rozkładalne lub nie będą oczyszczane metodą odwróconej osmozy, wytwórca ścieków musi zdecydować się na odprowadzanie ich w jeden ze wskazanych poniżej sposobów. Ścieki przemysłowe mogą być odprowadzane za pośrednictwem sieci kanalizacyjnej lub gromadzone w zbiorniku bezodpływowym i dostarczane do punktu zlewnego przy oczyszczalni ścieków. Zgodnie bowiem z art. 5 ust. 1 pkt 2) ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków na właścicielu nieruchomości ciąży prawny obowiązek przyłączenia nieruchomości do istniejącej sieci kanalizacyjnej lub w przypadku gdy budowa sieci kanalizacyjnej jest technicznie lub ekonomicznie nieuzasadniona, wyposażenie nieruchomości w zbiornik bezodpływowy nieczystości ciekłych.
W przypadku odprowadzania ścieków przemysłowych do sieci kanalizacyjnej konieczne jest zawarcie umowy na odbiór ścieków przemysłowych z przedsiębiorstwem wodociągowo – kanalizacyjnym działającym na danym terenie i dysponującym możliwością przyłączenia nieruchomości wytwórcy ścieków do sieci. Zawarcie takiej umowy nie jest w pełni objęte zasadą swobody umów: regulacja ustawowa art. 6 ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków wyznacza pewne elementy, które w umowie na odbiór ścieków muszą się znaleźć a jednocześnie obliguje przedsiębiorstwo wodociągowo – kanalizacyjne do zawarcia umowy w razie spełnienia warunków przyłączenia nieruchomości do sieci oraz wystąpienia z wnioskiem o zawarcie wskazanej umowy.
W przypadku braku możliwości lub woli przyłączenia się przez przedsiębiorcę do sieci, ścieki, w tym ścieki przemysłowe mogą być gromadzone w zbiorniku bezodpływowym i odprowadzane przez przedsiębiorcę dysponującym zezwoleniem na prowadzenie działalności w zakresie opróżniania zbiorników bezodpływowych i transportu nieczystości ciekłych.
Odprowadzanie ścieków przemysłowych odbywa się wówczas na zasadach uregulowanych w ustawie o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Przedsiębiorca gromadzący ścieki w zbiorniku bezodpływowym zobowiązany jest do udokumentowania w formie umowy i dowodów uiszczenia opłat, fakt korzystania z usług gminnej jednostki organizacyjnej lub przedsiębiorcy legitymującego się zezwoleniem na prowadzenie działalności opróżniania zbiorników bezodpływowych. Udokumentowanie powyższego podlega kontroli ze strony organu administracji samorządowej.
V Obowiązek uzyskania pozwolenia wodnoprawnego na odprowadzanie ścieków przemysłowych
Zarówno odprowadzanie ścieków przemysłowych do sieci kanalizacyjnej jak ich gromadzenie w zbiorników bezodpływowych, może wiązać się dla wytwórcy z koniecznością uzyskania pozwolenia wodnoprawnego. Jeżeli bowiem w składzie ścieków przemysłowych znajduje się którakolwiek z substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego, ich odprowadzanie będzie wiązać się z koniecznością uzyskania pozwolenia wodnoprawnego oraz zgody administratora sieci na ich wprowadzania do sieci kanalizacyjnej. Zgodnie bowiem z przepisem art. 389 pkt 2) ustawy – Prawo wodne pozwolenie wodnoprawne wymagane jest na szczególne korzystanie z wód, natomiast zgodnie z przepisem art. 34 pkt 3) Prawa wodnego jako szczególne korzystanie z wód kwalifikowane jest wprowadzanie do sieci kanalizacyjnej podmiotu trzeciego ścieków przemysłowych zawierających substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego określone w rozporządzeniu Ministra Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego, których wprowadzanie w ściekach przemysłowych do urządzeń kanalizacyjnych wymaga uzyskania pozwolenia wodnoprawnego.
W sytuacjach szczegółowo uregulowanych w przepisach ustawy Prawo wodne możliwe jest odprowadzanie ścieków przemysłowych do wód, na które to odprowadzanie zawsze wymagane jest pozwolenie wodnoprawne (art. 389 pkt 1) w zw. z art. 35 ust. 3 pkt 5) ustawy – Prawo wodne).
VI Skład ścieków przemysłowych – dopuszczalne poziomy
zanieczyszczeń
Kolejnym zagadnieniem związanym ze ściekami przemysłowymi, którego monitorowanie jest obowiązkiem wytwórcy ścieków przemysłowych, jest kwestia mająca szczególne znaczenie dla środowiska, a mianowicie wymogi dotyczące dopuszczalnych poziomów zanieczyszczeń w ściekach przemysłowych. Ścieki przemysłowe muszą spełniać minimalne wymogi określone w rozporządzeniu Ministra Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej. w sprawie dopuszczalnych ilości substancji zanieczyszczających, które mogą być odprowadzane w ściekach przemysłowych. Rozporządzenie to określa jakie są dopuszczalne poziomy zanieczyszczeń w środowisku takich jak rtęć lub kadm oraz innych substancji chemicznych, stanowiących szczególne zagrożenie dla środowiska, zdrowia ludzi oraz mogących powodować uszkodzenia fizyczne infrastruktury sieci kanalizacyjnej poprzez swoje oddziaływanie chemiczne.
Dopuszczalne poziomy zanieczyszczeń w ściekach przemysłowych odprowadzanych do urządzeń kanalizacyjnych zostały szczególnie wskazane w rozporządzeniu Ministra Budownictwa w sprawie sposobu realizacji obowiązków dostawców ścieków przemysłowych oraz warunków wprowadzania ścieków do urządzeń kanalizacyjnych. Rozporządzenie to określa dopuszczalne wartości wskaźników zanieczyszczeń dla niektórych substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (takich jak rtęć, kadm i inne) oraz dopuszczalne wartości dla pozostałych wskaźników zanieczyszczeń (takich jak zawiesiny ogólne, azot, fosfor, glin i inne) w ściekach przemysłowych wprowadzanych do urządzeń kanalizacyjnych. Ścieki przemysłowe nie mogą być rozcieńczane wodą w celu uzyskania dopuszczalnych wartości wskaźników zanieczyszczeń określonych w rozporządzeniu.
Dopuszczalne wskaźniki zanieczyszczeń w ściekach przemysłowych odprowadzanych do sieci kanalizacyjnej dla konkretnego zakładu przemysłowego ustala się w zapisach umowy zawieranej pomiędzy dostawcą ścieków a ich odbiorcą – przedsiębiorstwem wodociągowo – kanalizacyjnym. Ustalając parametry dopuszczalnych poziomów zanieczyszczeń w ściekach przemysłowych przedsiębiorstwo wodociągowo – kanalizacyjne kieruje się i jest związane uregulowaniami zawartymi we wskazanym powyżej rozporządzeniu Ministra Budownictwa oraz warunkami określonymi w pozwoleniach wodnoprawnych: zarówno w pozwoleniu wodnoprawnym wydanym wytwórcy ścieków przemysłowych jak i pozwoleniu wodnoprawnym wydanym dla przedsiębiorstwa wodociągowo – kanalizacyjnego na wprowadzanie ścieków do wód lub do ziem i stosowania osadów ściekowych. Przy ustalaniu w umowie na odbiór ścieków przemysłowych dla danego zakładu przemysłowego parametrów ścieków przedsiębiorstwo wodociągowo – kanalizacyjne kieruje się ponadto danymi dotyczącymi bilansu ilości i jakości ścieków komunalnych odprowadzanych do należącej do przedsiębiorstwa wod. – kan. oczyszczalni ścieków, danymi o faktycznej przepustowości oczyszczalni i stosowanej technologii oczyszczania ścieków oraz uzyskiwanym stopniu redukcji zanieczyszczeń oraz uzgodnieniami z dostawcą ścieków co do możliwości podczyszczania ścieków w celu zmniejszenia ładunków zanieczyszczeń w ściekach wprowadzanych do kanalizacji. Ustalone umową na odbiór ścieków przemysłowych maksymalne poziomy zanieczyszczeń w odprowadzanych przez zakład przemysłowy ściekach nie mogą być mniej restrykcyjne niż maksymalne dopuszczalne poziomy zanieczyszczeń w ściekach przemysłowych określone w załączniku nr 1 i 2 do rozporządzenia Ministra Budownictwa w sprawie sposobu realizacji obowiązków dostawców ścieków przemysłowych oraz warunków wprowadzania ścieków do urządzeń kanalizacyjnych.
Od powyższej zasady ustawodawca wprowadził jednakże wyjątek – zgodnie z § 14 wskazanego powyżej rozporządzenia Ministra Budownictwa jeśli ilość wprowadzanych ścieków przemysłowych stanowi mniej niż 10 % ogólnej ilości ścieków komunalnych wprowadzanych do oczyszczalni, przedsiębiorstwo wodociągowo – kanalizacyjne może ustalić wyższe (czyli mniej restrykcyjne) dopuszczalne wartości wskaźników zanieczyszczeń niż określone w załączniku nr 2 do wyżej wskazanego rozporządzenia Ministra Budownictwa, pod warunkiem, że ścieki te nadal będą spełniać ogólne warunki jakim muszą podlegać ścieki wprowadzane do urządzeń kanalizacyjnych określone w § 8 tego rozporządzenia, czyli ścieki takie nie będą niebezpieczne dla infrastruktury kanalizacji, poziomy zanieczyszczeń nie będą wyższe niż określone w wydanym dostawcy ścieków pozwoleniu wodnoprawnym oraz nie będą zagrażać niespełnieniem przez przedsiębiorstwo wod. – kan. warunków wydanego na jego rzecz pozwolenia wodnoprawnego, ścieki spełnią określone w rozporządzeniu warunki odnośnie temperatury i odczynu pH oraz będą podatne na mechaniczno-biologiczne procesy oczyszczania.
Ponadto warto zwrócić uwagę na fakt, że ustawodawca udzielił przedsiębiorstwu wodociągowo – kanalizacyjnemu uprawnienia do jednostronnego narzucenia dostawcom ścieków przemysłowych bardziej restrykcyjnych norm odnośnie do poziomów zanieczyszczeń w odprowadzanych przez dostawców ściekach niż te, które wynikają z określającego parametry poziomów zanieczyszczeń załącznika nr 2 do tego rozporządzenia. Zgodnie z jego § 13 w sytuacji, gdy stosunek ilości odprowadzanych ścieków przemysłowych do ogólnej ilości ścieków odprowadzanych do oczyszczalni ścieków przewyższa 10 %, przedsiębiorstwo wodociągowo – kanalizacyjne może ustalić dla dostawcy ścieków niższe (bardziej restrykcyjne) dopuszczalne wartości wskaźników zanieczyszczeń niż określone w załączniku nr 2 do rozporządzenia.
Poza wskazanymi powyżej regulacjami dotyczącymi jakości ścieków przemysłowych wskazać należy na uregulowania ogólne dotyczące ścieków przemysłowych odprowadzanych do kanalizacji, które są zawarte w ustawie o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków. Ścieki przemysłowe wprowadzane do urządzeń kanalizacyjnych nie mogą zawierać w swoim składzie substancji palnych i wybuchowych, których punkt zapłonu znajduje się w temperaturze poniżej 85 ºC, w szczególności benzyny, nafty, oleju opałowego itp. oraz substancji żrących i toksycznych, a w szczególności mocnych kwasów i zasad, formaliny, siarczków, cyjanków oraz roztworów amoniaku, siarkowodoru i cyjanowodoru. W przypadku stwierdzenia w wyniku kontroli w ściekach przemysłowych obecności ww. substancji przedsiębiorstwo wodociągowo – kanalizacyjne może zamknąć przyłącze kanalizacyjne i wypowiedzieć zawartą z wytwórcą ścieków umowę na odbiór ścieków przemysłowych.
VII Obowiązek kontroli jakości ścieków
Zarówno na odbiorcach ścieków przemysłowych jak i ich wytwórcach ciąży obowiązek regularnej kontroli jakości ścieków pod względem spełniania przez nie wymogów dotyczących poziomów zanieczyszczeń. Przedsiębiorstwo wodociągowo – kanalizacyjne jest obowiązane do prowadzenia regularnej kontroli ilości i jakości odprowadzanych ścieków oraz kontroli przestrzegania warunków wprowadzania ścieków do urządzeń kanalizacyjnych (art. 9 ust. 3 ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków). Natomiast zakłady przemysłowe i inni wytwórcy ścieków przemysłowych mają obowiązek kontroli jakości odprowadzanych przez siebie ścieków i badania czy nie są przekroczone dopuszczalne poziomy zanieczyszczeń, kontrola poziomów substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska określonych w załączniku nr 1 do rozporządzenia Ministra Budownictwa w sprawie sposobu realizacji obowiązków dostawców ścieków przemysłowych oraz warunków wprowadzania ścieków do urządzeń kanalizacyjnych powinna być wykonywana nie rzadziej niż raz na kwartał, natomiast kontrola poziomów substancji zanieczyszczających określonych w załączniku nr 2 do wskazanego rozporządzenia ma być wykonywana przez dostawcę ścieków nie rzadziej niż dwa razy w roku.
Na wytwórcy ścieków ciąży również obowiązek udostępniania przedsiębiorcy wodociągowo – kanalizacyjnemu wyników wewnętrznej kontroli ścieków oraz informacji na temat posiadanych urządzeń podczyszczających ścieki, a także rodzaju i źródeł substancji niebezpiecznych wprowadzanych do ścieków. Wytwórca ścieków na żądanie właściciela urządzeń kanalizacyjnych, uzasadnione generowaniem przez wytwarzane ścieki przemysłowe zagrożenia dla bezpieczeństwa konstrukcji urządzeń kanalizacyjnych lub osób obsługujących te urządzenia albo do samego procesu oczyszczania tych ścieków, jest zobligowany do zainstalowania na stałe urządzeń pomiarowych służących do określenia ilości i jakości ścieków przemysłowych.
VIII Odpowiedzialność karna i wykroczeniowa wytwórców
ścieków przemysłowych
Odprowadzanie ścieków przemysłowych z naruszeniem regulacji prawnych jest penalizowane: stosowne przepisy stanowiące o zasadach odpowiedzialności karnej i wykroczeniowej wytwórców ścieków naruszających normy i przepisy znajdują się w ustawie o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków, ustawie – Prawo wodne oraz w Kodeksie karnym.
W ustawie – Prawo wodne zawarty jest przepis art. 476 regulujący zasady odpowiedzialności za nielegalne wprowadzanie do urządzeń kanalizacyjnych innego podmiotu ścieków przemysłowych bez uregulowanego stanu formalnoprawnego, kto bez wymaganego pozwolenia wodnoprawnego albo z przekroczeniem warunków określonych w pozwoleniu wodnoprawnym korzysta z wody lub wykonuje urządzenia wodne albo inne czynności wymagające pozwolenia wodnoprawnego podlega karze aresztu, ograniczenie wolności albo grzywny.
Natomiast przepis art. 28 ust. 4 ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków, stanowi, iż karą ograniczenia wolności lub grzywny do 10.000,00 zł może zostać ukarany wytwórca ścieków przemysłowych za wprowadzanie do urządzeń kanalizacyjnych ścieków bez uprzedniego zawarcia z właścicielem sieci stosownej umowy na odbiór ścieków; wobec takiego wytwórcy sąd może orzec również obowiązek uiszczenia na rzecz przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjnego nawiązki w wysokości do 1.000,00 zł za każdy miesiąc, w którym nastąpiło bezumowne wprowadzanie ścieków do urządzeń kanalizacyjnych tego przedsiębiorstwa. Tożsamej karze podlega również wytwórca ścieków wprowadzający do urządzeń kanalizacyjnych ścieki przemysłowe zawierające: odpady stałe, które mogą zmniejszać przepustowość przewodów kanalizacyjnych; odpady płynne niemieszające się z wodą, takie jak żywice, lakiery, masy bitumiczne, smoły, mieszaniny cementowe; substancje palne i wybuchowe, takie jak benzyna, nafta, olej opałowy itp.; substancje żrące i toksyczne, w szczególności mocne kwasy i zasady, siarczki, cyjanki oraz roztwory amoniaku, siarkowodoru i cyjanowodoru.
Odprowadzanie ścieków przemysłowych wbrew zasadom określonym w przepisach ustaw i wydanych z ich delegacji rozporządzeń może stanowić również przestępstwo stypizowane w art. 182 kodeksu karnego. Zgodnie ze wskazanym przepisem zanieczyszczenie wody lub powierzchni ziemi substancją w ilości lub postaci, która może zagrażać życiu lub zdrowiu człowieka lub spowodować istotne obniżenie jakości wody, powietrza lub powierzchni ziemi lub zniszczenie w świecie roślinnym lub zwierzęcym w znacznych rozmiarach, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat, natomiast jeśli czyn został popełniony nieumyślnie – karze grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 3. Ustawodawca przewidział zaostrzoną odpowiedzialność sprawcy, który dopuścił się czynu opisanego powyżej w związku z eksploatacją instalacji działającej w ramach zakładu, w zakresie korzystania ze środowiska, na które wymagane jest pozwolenie ( np. pozwolenie wodnoprawne), czyn taki podlega karze pozbawienia wolności od roku do 10 lat – jeśli sprawca działał umyślnie oraz karze w niższym wymiarze – od 3 miesięcy do 5 lat – jeśli sprawdza działał nieumyślnie. W niektórych przypadkach działanie wytwórcy ścieków przemysłowych niezgodnie z obowiązującymi go regulacjami prawnymi poprzez np. doprowadzanie do przekraczania dopuszczalnych poziomów zanieczyszczeń w ściekach przemysłowych może prowadzić do odpowiedzialności z tytułu naruszenia przepisu art. 254a kodeksu karnego, zgodnie z którym karą pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8 zagrożone jest m.in. uszkadzanie lub czynienie niezdatnym do użytku elementu wchodzącego w skład sieci wodociągowej lub kanalizacyjnej, powodujące zakłócenie działania całości lub części sieci.
